Kunstmatige Intelligentie in gewone mensentaal

Leestijd 5 minuten

Gezichtsherkenning, robotisering in fabrieken, spraakherkenning en schaakcomputers, er zijn legio praktische toepassingen waarbij computer hard- en software intelligent gedrag vertonen waardoor machines slimmer worden en leren van data. Kortom, kunstmatige intelligentie is al jaren (onzichtbaar) aanwezig. 

Voorbeelden: 

Spotify stelt speciaal voor jou een afspeellijst samen, Netflix biedt je favoriete films aan op basis van je kijkgedrag en jouw eerdere zoekgedrag bepaald wat je van Google aan informatie ontvangt. Da’s wel zo handig want daarmee wordt je op je wenken bediend en bespaar je veel tijd. Ook jouw ‘slimme’ (lees: intelligente) mobiele telefoon of Ipad beschikt over spraakherkenning en Youtube (onderdeel van Google) biedt je content aan die bij jouw profiel past, gebaseerd op jouw eerdere kijkgedrag. 

Misverstanden 

Toch bestaan er nogal wat misverstanden over kunstmatige intelligentie; zo bestaat de angst dat machines de macht zouden kunnen grijpen (singularity theorie) en hun verdere ontwikkeling in eigen hand nemen waardoor ‘de mensheid’ straks geen controle meer heeft over haar eigen toekomst. Ook zijn veel mensen bang dat robots banen gaan innemen waardoor bepaalde beroepen volledig verdwijnen.  

Dat klopt ook wel, maar trek een parallel met bijvoorbeeld de landbouw van 100 jaar geleden; in 1920 werkte bijna 50% van de beroepsbevolking in de landbouw, nu is dat minder dan 3% dankzij handige technologische innovaties. 

Technologische innovaties zorgen er ook voor dat een huisarts zijn rapportage en diagnose kan laten vastleggen dankzij spraaktechnologie zodat meer tijd vrij komt voor de patiënt. Een accountant kan meer tijd besteden aan persoonlijke aandacht en advies in plaats van veel tijd kwijt te zijn met allerlei (onnodige) administratieve werkzaamheden die nu nog handmatig worden verricht. En in de thuiszorg kunnen robots simpele huishoudelijke taken verrichten zodat er meer tijd vrij komt voor menselijk contact en persoonlijke begeleiding.  

Dus sommige banen gaan inderdaad verdwijnen en veel banen gaan inhoudelijk veranderen maar er komen ook nieuwe banen bij. Dat gebeurde ook in de jaren negentig van de vorige eeuw; de introductie van steeds betere computer systemen leidde tot nieuwe banen zoals netwerk beheerders en software programmeurs en het internettijdperk vereiste nieuwe vaardigheden zoals het maken van visueel ontwerp voor een website. En bij de introductie van de smartphone (iPhone van Apple in 2007) werden apps heel populair en ook daarvoor heb je specialisten nodig.  

En dan komt er binnenkort een nieuw snel netwerk aan voor mobiele data (5G) waardoor zelfrijdende auto’s straks toch echt de weg op kunnen en een medisch specialist een operatie ‘op afstand’ kan uitvoeren zodat de patiënt niet naar een ander ziekenhuis hoeft te worden overgebracht.  

Kortom, telkens weer leidde nieuwe technologieën tot andere en vooral nieuwe banen. 

Consequenties 

Deze nieuwe banen stellen andere eisen aan medewerkers dus hier ligt een grote uitdaging voor het onderwijs; waar we bijvoorbeeld administratieve opleidingen gaan vervangen door opleidingen in programmeren omdat administratieve handelingen steeds meer automatisch kunnen worden verricht. Medisch specialisten moeten zich ook gaan bekwamen in het gebruik van technische hulpmiddelen waarmee ze een ingreep op afstand kunnen uitvoeren; de verwachting is dat in de medische wereld de toepassing van kunstmatige intelligentie snel zal toenemen.  

Tegenwoordig kun je al heel gemakkelijk via een slim armbandje je bloeddruk en hartslag meten, die dan dagelijks automatisch worden doorgegeven aan je huisarts; en wanneer het misgaat, een 112 alarmsignaal doorgeeft zodat een ambulance direct vertrekt. Oh ja, en de ambulance weet exact waar je je bevindt want dat wordt meegegeven met het noodsignaal. 

Onderwijs 

Omdat al die technologische vernieuwingen steeds sneller op elkaar volgen moeten bedrijven en de overheid ervoor zorgen dat medewerkers constant kunnen worden om- en bijgeschoold. Daar zal tijd voor moeten worden vrijgemaakt en dus onderdeel worden van je dagelijkse werkzaamheden.  

Denk bij omscholing bijvoorbeeld aan kennis over algoritmen, de taal waarmee je een systeem een taak kan laten uitvoeren; een lijst met instructies die je omzet in een computerprogramma zodat een computer, stap voor stap, intelligent gedrag kan nabootsen. 

Een eenvoudig voorbeeld: denk aan het programma van een wasmachine, die stap voor stap instructies afwerkt zodat jouw was schoon uit de machine komt. Dankzij het eenvoudige opeenvolgende stappenplan dat de wasmachine ‘herkent’, gaat dat als vanzelf. De kleine computer in de wasmachine laat dat proces snel en in de juiste volgorde verlopen. 

Dat wordt natuurlijk een heel ander verhaal wanneer je Google als zoekmachine gaat analyseren; deze gigantische zoekmachine, die miljarden instructies per dag (!!!) verwerkt, doet dat zodanig, dat jouw zoekopdracht leidt tot een antwoord dat bij jouw profiel past. In het bankwezen kan je denken aan het opsporen van verdacht betalingsverkeer of bij een routeplanner aan de route die wordt aangeboden; wil je met de fiets, het openbaar vervoer of met de auto. 

Kunstmatige intelligentie doet zelf ook aan onderwijs: Machine Learning. Een bekend voorbeeld is Deep Blue van IBM; een supercomputer die steeds beter leerde schaken en uiteindelijk, na een mislukte poging, in 1997 de toenmalige wereldkampioen schaken (Garri Kasparov) versloeg.  

Dat slim maken van machines vereist programmeer kennis, dus met de hand gecodeerde regels kunnen vastleggen. Tegenwoordig komt het veel meer aan op het kunnen omzetten van data naar een model dat voorspellingen kan doen. Bijvoorbeeld dat een zelfrijdende auto geen noodstop moet maken wanneer een achterligger heel dicht op je zit of het rijgedrag aanpast wanneer het heel hard regent.  

Over slimmer worden gesproken; via https://app.ai-cursus.nl/home kun je een beginnerscursus volgen en na afronding ontvang je nog een officieel certificaat ook. 

Kunstmatige Intelligentie; Privacy en De rol van de Overheid 

Er wordt in de media regelmatig aandacht besteed aan privacy wetgeving en je ziet allerlei voorbeelden op TV van organisaties die misbruik zouden maken van jouw gegevens. 

Facebook kwam vorig jaar uitgebreid in het nieuws en ook Google zou misbruik maken van informatie waarover zij beschikken. De Europese Commissie heeft al meerdere keren een mega boete uitgedeeld en blijft deze ‘tech’ reuzen nauwlettend in de gaten houden. 

In China is de overheid vooral controlerend bezig en wordt geëxperimenteerd met een sociaal controle systeem dat burgers via een puntensysteem beoordeeld op sociaal en maatschappelijk gewenst gedrag. Zij weten met wie je een afspraak maakt, ze kijken naar je gedrag in het verkeer en op het internet. Op basis van deze informatie krijg je punten en die kunnen mede bepalen of je in aanmerking komt voor een lening bij een bank of je geschiktheid voor een baan. 

Gelukkig is dat in Nederland niet het geval maar ook hier zie je voorbeelden van persoonlijke informatie die bekend is bij de Nederlandse Overheid. Denk aan jouw belastingaangifte, waarvan een groot deel al is ingevuld wanneer deze op de deurmat ploft. Ook de WOZ waarde van je woning is bekend en bij alle gemeenten in Nederland wordt de hoogte van huur- zorg- en kinderopvang toeslagen door kunstmatige intelligentie vastgesteld. 

Snelheidsovertredingen worden vastgelegd door een camera, deze worden automatisch verstuurd naar een centraal computersysteem en zonder dat er een ambtenaar aan te pas komt, valt de bekeuring snel en efficiënt in jouw brievenbus. 

Kortom, er is al heel veel (persoonlijke) informatie van alle Nederlanders bij allerlei instanties bekend. Welke bescherming hebben we eigenlijk nog? 

Sinds 1 mei 2018 bestaat bijvoorbeeld de Algemene Verordening Gegevensbescherming; deze Europese wet (G.D.P.R. – General Data Protection Regulation) is in het leven geroepen om misbruik van persoonlijke gegevens te voorkomen. Verder is in onze grondwet (enigszins ruim) beschreven hoe we in Nederland met onze privacy dienen om te gaan en kennen we het Europees Hof voor de Rechten van de mens. 

Dus hoe nu verder met Kunstmatige intelligentie 

Systemen zijn niet altijd objectief, de juiste interpretatie van informatie vereist nog steeds menselijk handelen en dat zal nog heel lang zo blijven. We moeten er met z’n allen vooral voor zorgen dat kunstmatige intelligentie voor de juiste doeleinden wordt ingezet en dat persoonlijke gegevens beschermd zijn. 

Kunstmatige intelligentie zal de kwaliteit van ons leven verder verbeteren; denk aan de zorg sector, de dienstverlening van de overheid, het terugdringen van het autogebruik en de inzet van robots voor allerlei basis functies zodat we weer meer aandacht kunnen besteden aan menselijke functies in ouderenzorg, gastvrijheid sector en echte dienstverlening. 

Kunstmatige Intelligentie (lees: een robot) zal nooit een vervanger worden voor typisch menselijke eigenschappen als Passie, Creativiteit, Empathisch vermogen, Ondernemingskracht of het creëren van een nieuwe generatie. 

De reizende zelfstandige werker – digital nomads 

Dankzij al deze technologische innovaties zoals internet, krachtige en goedkope computers, open source software en snelle mobiele verbindingen is het ook erg makkelijk geworden om met mensen samen te werken vanuit verschillende locaties en landen. Dat biedt werknemers de mogelijkheid om tijdelijk in het buitenland te gaan werken en zich voor een bepaalde tijd te verbinden aan een opdrachtgever of een specifieke opdracht. 

Want of je nou programmeert in een kantooromgeving of vanuit je strandstoel, zolang je maar kwaliteit levert en zorgt dat je opdrachtgever tevreden is over je geleverde werk. Inspiratie voor een mooi ontwerp voor een nieuwe website doe je waarschijnlijk makkelijker op in een relaxte omgeving dan in een kantoor met veel rondhollende mensen en afleiding zoals onnodige vergaderingen. Dat verklaart ook de enorme groei van (jonge) ZZP’ers en freelancers die vaak van opdracht naar opdracht doorschuiven en zich vrijblijvend binden aan netwerken van professionals die samenwerken aan projecten.